Coğrafi Konumu ve Özellikleri
Hani ilçesi, Diyarbakır'ın 97 km. kuzeyinde yer almaktadır. İlçe , 40o-41´ doğu boylamları ile 38o-39´ kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır.
İlçenin kuzeyinde Genç ve Bingöl, kuzeybatısında Elazığ, batısında Dicle,doğusunda Lice, güneyinde Diyarbakır, güneydoğusunda ise Kocaköy ilçesi bulunmaktadır.1
Denizden 1200 m. yüksekliğindeki dağlık bir bölgede kurulmuş olan İlçenin yüzölçümü 415 km2.'yi bulmaktadır.2 İlçe merkezinin kuzeyinde Nem ve Babiğ dağları, güneyinde ise Çimen ve Dibri dağları yer almaktadır. Bu dağların arasında yer alan Hani Ovası'nın kuzeyindeki dağlar Babiğ Boğazı , güneyindeki sıradağlar ise Gabon Boğazı ile aşılmıştır.
İdari bakımdan Güneydoğu Anadolu Bölgesi içerisinde yer alan İlçe, fiziki özellikleri bakımından Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgeleri arasında bir geçiş karakteri göstermektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları kar yağışlı ve uzun geçmektedir. Özellikle kış aylarında Doğu Anadolu'yu etkisi altına alan soğuk ve karlı hava kuzeydeki Babiğ Boğazı yoluyla ilçeyi etkisi altına almaktadır.
Güneydoğu Anadolu'yu etkisi altına alan sıcak ve kuru hava, güneydeki Gabon Boğazı yoluyla ilçeyi etkisi altına almaktadır.3 İlk dönemlerde daha çok Hani Ovası'nda kurulmuş olan yerleşmeler zamanla bölgede meydan gelen doğal afetler sonucu yıkılınca, yeni yerleşmeler kuzeye kaydırılarak dağ eteklerine kadar ulaşmıştır. İskan alanı 2096 m2 olan ilçenin mevcut imar faaliyetleri gelişi güzel bir şekilde yapılmıştır. Dar ve düzensiz sokaklardan oluşan şehir toplam 4 mahalleden oluşmaktadır. Daha evvel mezarlık olarak faaliyet gösteren "Merkez Mahallesi" ilçenin ticaret merkezi kimliğine bürünmüştür.
Kagir ve betonarme evlerden müteşekkil olan "Çarşı Mahallesi" Ulu Camii, Ayn-ı Kebir Su Kaynağı ve Yeşil Parkı ile ünlü olmasına rağmen, eski ticaret merkezi olma fonksiyonunu tamamen yitirmiştir.
İlçenin diğer iki mahallesi de "Zirve ve Deregan" mahalleleridir. Tümüyle kagir yapılarla dolu olan bu mahalleler bölgenin en eski yerleşim alanlarıdır. Ancak zamanla yeni yerleşmelerin kurulmasıyla bu mahalleler eski cazibelerini kaybetmiştir.
Hani'de km.'ye 63 kişi düşmektedir. 1970 yılındaki nüfus sayımına göre toplam nüfusu 18164 kişi olan İlçeye 17 köy, 12 de mezra bağlı bulunmaktaydı.4 Meydana gelen son değişikliklerle şu anda merkez nüfusu 10.302; köy nüfusu 27.516 kişi olan İlçenin toplam nüfusu 37.818 kişi olup İlçeye bağlı 20 köy, 23 de mezra bulunmaktadır.5
Kaynakça:
1 İbrahim Sarı, Şehrimiz Diyarbakır, İstanbul, 1996, 66-67.
2 A.Menteş, a.g.e, 69.
3 Yurt Ansiklopedisi, a.g.m. , 2215-2220.
4 Adil Tekin, Diyarbakır, İstanbul, 1971, 62.
5 Erişim:[http://www.hani.gov.tr/muhtar.htm];[http://www.diyarbakir.gov.tr/diyarbakir/ilceler/hani.
htm], Erişim Tarihi: 04 Nisan 2005.
